-
نیشابور؛ مرکز خراسان غربی، در نقشه ایرانشهر در دوره ساسانیان
1396/08/24 12:47
نقشه تاریخی بالا، قلمرو ایرانشهر را در دوران اردشیر و شاپور اول ساسانی نشان میدهد؛ در این نقشه، در محدوده خراسان غربی؛ شهر نیشابور، در زمره شهرهای مهم ایرانشهر (ایران ) این دوران، برجسته گردیدهاست . (1) یکی از اسناد مهم جغرافیایی این دوران، کتیبههای کعبه زرتشت در محوطه باستانی نقش رستم است . (2) در بند اول و دوم...
-
نشان نیشابور در کتیبه شاپور یکم کعبه زردشت
1396/08/18 10:54
«کعبه زردُشت» یا «بنخانه زرتشت»، بنایی باستانی برجای مانده از دوران هخامنشیان است که در محوطه نقش رستم در نزدیکی تخت جمشید قرار گرفته است. بر دیوارههای این بنا، کتیبههایی حک شده است که مربوط به شاپور اول ساسانی و کرتیر و به سه زبان پهلوی، پارتی و یونانی میباشند. در کتیبه پهلوی کعبه زرتشت، ابرشهر -نام کهن نیشابور-...
-
خراسان غربی (ربع نیشابور) در گستره خراسان بزرگ
1396/07/17 12:18
به نقل از پژوهشنامه خراسان غربی : متون تاریخی، نشانگر پیشینه کهن و بنیادین خراسان بزرگ غربی (ربع نیشابور) در گستره خراسان بزرگ ایرانزمین میباشد. گستره پهناور خراسان ، در دوره اسلامی، به چهار بخش (یا ربَع) تقسیم میشد که شهرهای مهم این منطقه، مرکز یا کرسی هر یک از بخشهای چهارگانه بودند. نیشابور، در تقسیمات جغرافیایی...
-
جستاری در نامهای ابرشهر؛ از رئونت تا نیشابور
1396/05/28 16:05
«اگر زمین را نسبت به فلک توان داد، بلاد به مثابت نجومِ آن گردد و نیشابور، از میان کواکب، زهره زهرای آسمان باشد…. حبّذا شهر نشابور که در روی زمین اگر بهشتی است خود این است، وگَر نِی، خود نیست.» (تاریخ جهانگشا - عطاملک جوینی) نیشابور شهری که صبحگاه آن شهره آفاق است، با هفت هزار سال سابقه خود را به صبحگاه تاریخ میرساند....
-
شناسههای جغرافیایی، تاریخی و فرهنگی ریوند
1396/01/30 07:23
رِیوَنْد (به زبان اوستایی: رَئِوَنْت؛ و به معنای «دارنده جلال و شکوه و فروغ»)(1)؛ نام یکی از بخشهای چهارگانه نیشابور قدیم؛ این بخشها که «ربع» نامیده میشدهاند(2) عبارتند از: ربع شامات، ربع ریوند، ربع مازل، ربع بشتفروش.(3) معدن فیروزه نیشابور، از نقاط شناختهشده ناحیه ریوند است.(4) این ناحیه با جاینامهای یاد شده...
-
رئونت نیشابور در زامیادیشت
1395/08/14 21:00
اَوِستا و یشتها: «اَوستا»، کتاب مقدس زرتشتیان، دربرگیرنده پنج بخش است؛ «یسنا»، «گاتها»، «ویسپرد»، «وندیداد»، «یشت»، «خردهاَوستا». کلمه «یشت» در اوستا به گونه «یشتی» آمده است و به معنی ستایش و نیایش و پرستش و فدیه میباشد. «یشتن» در زبان پهلوی به معنی ستودن، عبادت کردن و فدیه آوردن است. به سخن دیگر؛ «یشت»، یه معنی...
-
ریواس و دانشنامه ریواس
1395/08/14 20:42
ریواس ، نامی برای گونههای مختلف گیاهان جنس Rheum است. بخش گستردهای از مناطق کوهستانی و سرد نیمکره شمالی، رویشگاه این گونه میباشد. تقریبا سرتاسر مناطق کوهستانی ایران از دامنههای بینالود در شرق گرفته تا رشتهکوههای البرز مرکزی، آذربایجان، کردستان، زاگرس، ارتفاعات مرکزی و بلوچستان، از رویشگاههای شناختهشده ریواس...
-
درآمدی بر شناخت شهر ریوند و شناسههای جغرافیایی و فرهنگی آن
1395/06/12 11:56
رِیوَند به عنوان یک نقطه جغرافیایی در بازنگری و بازکاوی تاریخ ریوند، سه شناسه بنیادین جغرافیایی «کوه»، «سرزمین» (ربع) و «شهر» (قریه) ریوند –در حوزه جغرافیای تاریخی و فرهنگی نیشابور (ابرشهر)- که دارای پیوستگی جغرافیایی و استنادات تاریخی میباشند، بازنمایی میگردد. از «ریوند»، به عنوان یک نقطه جغرافیایی –شهر (مدینه) و...
-
کوه ریوند، بام خراسان
1395/06/11 18:09
ابن فقیه، جغرافیدان قرن سوم هجری، میگوید: «و أمّا نار زردشت فهی بناحیة نیسابور و لم تحوّل، و هی أحد الأصول من نیرانهم» آتش زردهشت (زرتشت)، آن در سرزمین نیشابور است و آن را به جای دیگر نبردهاند و آن، یکی از آتشهای بنیادیشان است.(البدان، ص505) ابراهیم پورداوود، ایرانشناس و اَوِستاشناس فقید معاصر (1264-1347ش)، در...
-
رئونت چیست؟
1395/06/08 13:05
رَئِوَنْت [Raēvant] [۱] [۲] [۳] نام باستانی نیشابور در کتاب اوستا [۴] [۵] [۶] ؛ نام کوه ، منطقه و شهری در نیشابور [۷] ؛ کوهی در نیشابور که جای آتشکده آذربرزین مهر در آن، بوده است. [۸] رئونت، نام بوم نیشابور، پیش از نام ابرشهر بوده که در متون مزدیسنایی دیده میشود. این نام، در زبان پهلوی به رِیْوَنْد، دگرگون گردیده...
-
نیشابور؛ رئونت، ریوند و ابرشهر
1393/09/03 08:07
نام نیشابور در « اوستا » به گونه « رئونت » به معنی دارنده شکوه و جلال، آمده است. این نام، در زبان «پهلوی» به گونه « رایاومند » دگرگونی یافته و در «شاهنامه فردوسی» به شکل « ریونیز » درآمده است. گونه تغییر یافته این نام در دورانهای بعد، « ریوند » میباشد. رئونت، جایگاه پارتیان بوده و « ابرشهر » یکی دیگر از نامهای...
-
برزنون نیشابور و آتشکده آذر برزین مهر
1393/09/03 08:05
برزنون ؛ Barzanun ؛ نام یکی از روستاهای مهم بخش سرولایت شهرستان نیشابور است. این روستا، مرکز دهستان برزنون میباشد. دهستان برزنون، دربرگیرنده نقاط و روستاهای برزنون، تهمنگان، قرهگل، گاوکش، زهان، شترسنگ، کلاته حاجی، تیران، خیرآباد و امامزاده حسیناصغر است. این دهستان، دارای اقلیمی کوهستانی است که افزون بر آب و هوایی...
-
نیشابور و آذر برزین مهر
1393/09/03 08:03
آذر برزین مهر ، سومین آتشکده مهم دوره ساسانیان و از آنِ کشاورزان بوده که در پشته ویشتاسبان یا کوه ریوند ، در شمال غربی نیشابور ، جای داشته است. آذر برزین مهر نیشابور و دیگر آتشان، همه از پنجمین گونهی آتش مینوی یعنی آتش سپنیشت اند. تن آنان، آتش گیتی است و مینوی آتش بلندسود که خود در گرزمان، در پیشگاه اورمزد، فروزان...
-
ابرشهر، نام قدیم نیشابور
1393/09/03 07:52
ابرشهر ، نام قدیمیتر نیشابور بوده است که در شکلهای گوناگون، و به عنوان نام استان و ناحیه نیز آمده است. برخی آن را به معنی شهر بالا و برخی دیگر منسوب به عشایر « اپرنی » -از اقوام « داهه »، بنیانگذاران حکومت اشکانی - میدانند. اما به توجه به اشارهی بندهش به نام « اپرنک شهر » و اهمیت این ناحیه در سرزمین پارت ، گونهی...
-
نشان نیشابور در نامکی شَتریهائی اِیران
1393/09/03 07:50
« نامه شهرستانهای ایران »، متنی پهلوی، برجای مانده از دوران ساسانیان، که درونمایه آن گیتاشناخت ایران است و به یادکرد شهرهای ایران پرداخته. بخش خاور یا خراسان این نامه، از چگونگی پدیدآیی شهر نیشابور به دست شاپور اردشیران خبر میدهد. نسک «نامکی شَتریهائی اِیران» که با عنوان «نامه شهرستانهای ایران» به فارسی برگردانده...
-
دهستان ریوند
1393/09/03 07:48
نام نیشابور در اوستا به گونه رئونت آمده است که گونه دگرگون شده آن در فارسی امروز، ریوند است. ریوند، همچنین نام یکی از بخشهای چهارگانه یا ربعهای پیوسته به شهر نیشابور کهن در دوره اسلامی است. امروزه ریوند، نام یکی از دهستان های بخش مرکزی شهرستان نیشابور، به مرکزیت شادمهرک است و گنبدهای تاریخی مهراوا یا شهمهر ، از...
-
ریوند و جغرافیای باستانی نیشابور
1393/09/02 15:19
ریوند ، نام یک کوه، یک ربع، یک شهرک و یک روستا در گستره جغرافیای باستانی نیشابور است که آتشکده آذر برزین مهر در آن قرار داشته است. نوشتار زیر از مدخل «ریوند» کتاب «واژهنامه اعلام جغرافیایی باستانی» گرفته شده است که به شیوهای کوتاه به معرفی ریوند نیشابور میپردازد. در این کتاب، همچنین مدخلی دیگر، مرتبط با نیشابور...
-
نیشابور؛ ریوند باستانی، شهر ریواس، شهر باور و اسطوره
1393/09/02 15:17
ریوند » یکی از نامهای کهن نیشابور است -که در اوستا به گونهی رئونت آمده-، همچنین نام یکی از ربعهای ابرشهر –نیشابور کهن-، و نیز نام کوهی ، واقع در ایالت ساسانی نیشابور که آتشکده آذر برزین مهر -آتشگاه کشاورزان و دهقانان ایرانزمین- بر آن شعله میکشیده میباشد و امروز نیز « ریوند » نام یکی از بخشهای جنوب شهرستان...
-
ربع ریوند
1393/09/02 15:15
نیشابور سدههای نخستین هجری، به چهار بخش اصلی، تقسیم میگردیده است. گستره این بخشهای چهارگانه که « رَبع » نام داشتهاند، از مسجد جامع در مرکز شهر آغاز شده و تا سرحد مشخص شده، کشیده میشدهاند. این ربعها عبارتند از « ربع ریوند »، « ربع مازُل »، « ربع شامات » و « ربع بُشفروش ». ربع ریوند، مساحتی در حدود سیزده فرسنگ در...
-
رئونت، نام باستانی نیشابور
1393/09/02 15:12
نام نیشابور در « اوستا » به گونه « رئونت » به معنی دارنده شکوه و جلال، آمده است. این نام، در زبان «پهلوی» به گونه « رایاومند » دگرگونی یافته و در «شاهنامه فردوسی» به شکل « ریونیز » درآمده است. گونه تغییر یافته این نام در دورانهای بعد، « ریوند » میباشد. رئونت، جایگاه پارتیان بوده و « ابرشهر » یکی دیگر از نامهای...
-
جغرافیای تاریخی ریوند
1393/09/02 15:10
« ریوند » که در منابع گوناگون به گونههای دیگری هم چون « رایومند »، « رئونت »، « ریون » و « رئوَئوته » آمده است یکی از نامهای حوزه جغرافیای تاریخی نیشابور است و در گستره نیشابور قدیم و جدید، موجود میباشد. همچنین «ریوند»، نام کوهی در شمال نیشابور است که آتشکده آذربرزین مهر ، بر آن قرار داشته است. ریوند مزدا-آفرید؛...
-
انگیزه دینی ایجاد ابرشهر
1393/09/02 15:07
شهر باستانی نیشابور ، افزون بر دیگر دروازههای شهر، چهار دروازه بزرگ داشته که هر چهار دروازه، رو به سوی خورشید داشتهاند و هنگام برخاستن خورشید، نخستین پرتوهای آفتاب از هر چهار دروازه به اندرون شهر میتابیده است. چنانکه میدانیم این نوع ساختمان را در فرهنگ معماری جهان به نام پارتی میشناسند. و ریوند و ابرشهر یکی از...